Pogoń Lwów (piłka nożna)
Pełna nazwa |
Lwowski Klub Sportowy |
---|---|
Przydomek |
Pogończycy, Poganiacze[1], Pogoniarze |
Barwy |
czerwono-niebiesko-białe[2] |
Data założenia |
1904 |
Debiut w najwyższej lidze |
3 kwietnia 1927 |
Data rozwiązania |
1939 |
Data reaktywacji |
2009 |
Liga |
Premier Liga Obwodu Lwowskiego (IV poziom) |
Państwo | |
Adres |
ul. Ak. Kuczera 20/2 (biuro)[4] |
Stadion |
Park Sportowy |
Prezes |
Marek Horbań |
Trener |
Witalij Łobasiuk |
Strona internetowa |
Pogoń Lwów – polski klub piłkarski z siedzibą we Lwowie. Kontynuator tradycji powołanego wiosną 1904 roku w C. K. IV Gimnazjum we Lwowie piłkarskiego Klubu Gimnastyczno-Sportowego IV Gimnazjum, działającego od 1907 do 1939 roku pod nazwą LKS Pogoń i reaktywowanego w 2009. Obecnie zajmuje 34. miejsce w tabeli wszech czasów polskiej ekstraklasy[5], będąc zarazem jednym z najbardziej utytułowanych przedwojennych polskich klubów piłkarskich (cztery tytuły mistrza Polski).
Lwowski Klub Sportowy był współzałożycielem Związku Polskiego Piłki Nożnej przy związku austriackim, Polskiego Związku Piłki Nożnej i mistrzostw Polski. W roku 1909 Pogoń założyła klub sportowy JKS Jarosław. Był on filią Pogoni do 1914 roku i funkcjonował pod nazwą Pogoń Jarosław[2]. Drużyna piłkarska Pogoni do roku 1939 działała jako jedna z sekcji wielosekcyjnego LKS. Obecnie prócz futbolowej istnieje tylko sekcja kolarska[6].
Pogoń, obok Warszawianki, jest jedynym polskim klubem, który nigdy nie spadł z ekstraklasy[7]. W 1938 roku Związek Polskich Związków Sportowych przyznał Pogoni tytuł „najlepszego i najbardziej zasłużonego klubu sportowego w Polsce”[8].
We współczesnej Polsce do tradycji lwowskiej Pogoni odwołują się Polonia Bytom, Pogoń Szczecin, Odra Opole, Piast Gliwice, Odra Wodzisław Śląski[9] i Pogoń Prudnik[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Lata 1904–1914
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze drużyny piłkarskie wśród uczniów C. K. IV Gimnazjum we Lwowie powstały w 1900[3]. Ich założycielem był nauczyciel gimnastyki Eugeniusz Piasecki. Piłkarze rozegrali w tymże roku mecze towarzyskie na terenie Lwowskiego Klubu Cyklistów (1:1 i 0:0 z gospodarzami). Jednak dopiero w 1904 drużyny uczniowskie przyjęły oficjalną nazwę: Klub Gimnastyczno-Sportowy uczniów IV-ego Gimnazjum[3]. Wówczas po raz pierwszy drużyna zagrała też mecz wyjazdowy – w krakowskim Parku Jordana (0:3 z miejscowymi studentami). Na przełomie lat 1906 i 1907 młodzież postanowiła się usamodzielnić i powołać do życia niezależny klub z własnym statutem. Rozpoczęto rozmowy na temat fuzji z Lechią[11]. W 1907 uzgodniono nazwę (Lwowski Klub Sportowy "Pogoń"; zaproponował ją Maksymilian Dudryk[12]) i barwy klubowe – biało-czerwono-niebieskie[11]. Na czele klubu stanął dr Piasecki. Głównym sponsorem został Ludwik Kuchar, właściciel sieci kin we Lwowie i Krakowie[13], którego synowie Tadeusz, Władysław, Wacław, Mieczysław byli zawodnikami Pogoni. Z tego względu dla Pogoni przyjęto określenie Klub Kucharów[14].
1907 rok przyjmowano za rok założenia klubu do czasu odzyskania w 1918 przez Polskę niepodległości. W 1908 uchwalono statut (pierwszy na ziemiach polskich statut klubu lekkoatletyczno-piłkarskiego) i wydzierżawiono boisko za rogatką stryjską (na Bednarówce[15]). Od 1913 znajdowała się tam (przy ul. Stryjskiej) także siedziba klubu. W pierwszych latach działalności sekcja piłkarska regularnie rozgrywała mecze z drużynami lwowskimi (przede wszystkim Czarnymi, Lechią i Hasmoneą) oraz z krakowskimi (głównie Wisłą i Cracovią). W 1909 piłkarze pojechali pierwszy raz za granicę Galicji, do Koszyc, i przegrali 0:5 z Kassai Athletikai Klub. Rewanż grany we Lwowie zakończył się wygraną Węgrów 4:1[16]. Odtąd coraz częściej grano z klubami austriackimi, czeskimi, śląskimi czy węgierskimi. W 1910 Pogoń wstąpiła do Austriackiego Związku Piłki Nożnej, a w 1911 była współzałożycielem Związku Polskiego Piłki Nożnej[17].
W 1913 Pogoń brała udział w organizowanych przez ZPPN mistrzostwach Galicji. Zajęła w nich trzecie (ostatnie) miejsce, za Cracovią i Wisłą[18]. W 1914 wymienione wyżej kluby, a także Czarni, należały do I klasy Austriackiego ZPN. Wzięły one udział w kolejnych mistrzostwach Galicji, których jednak nie dokończono z powodu wybuchu wojny światowej[19].
Lata 1915–1926
[edytuj | edytuj kod]W czasie Wielkiej Wojny w Pogoni nadal grano w piłkę[20], a do Lwowa w dalszym ciągu przyjeżdżały drużyny z innych miast, również zagranicznych[21]. Podejmowano też zespoły wojskowe (legionowe).
Od listopada 1918 wielu zawodników Pogoni walczyło w wojnie polsko-ukraińskiej, wielu z nich poległo. Baterią I Lwowskiego Pułku Artylerii, zwaną potem Pogonią, dowodził porucznik Tadeusz Kuchar[12]. Na liście sportowców, którzy oddali życie w walce o niepodległość znajduje się 57 członków LKS Pogoń.
W dniu 18 maja 1919 Pogoń rozegrała pierwszy mecz w historii niepodległej Polski, zwyciężając zespół 5 pułku piechoty 9:3 (pięć goli zdobył Wacław Kuchar)[14].
W 1920 klub wystartował w mistrzostwach okręgu lwowskiego, co miało stanowić eliminację do turnieju finałowego o mistrzostwo Polski. Eliminacji nie zdołano dokończyć przed wybuchem wojny polsko-bolszewickiej[22]. Rok później rozgrywki przeprowadzono do końca i mistrzem kraju została Cracovia. Pogoń sklasyfikowano na 4. miejscu. W 1922 drużyna ze Lwowa była już najlepsza. O tytule zespołu prowadzonego przez austriackiego trenera Karla Fischera przesądziła wygrana rywalizacja z Wartą Poznań (1:1 i 4:3). Rok później lwowiacy obronili tytuł, w finale pokonując Wisłę z Krakowa (3:0, 1:2 i 2:1)[23]. W 1923 Pogoń po raz trzeci z rzędu zwyciężyła w rozgrywkach okręgu lwowskiego (klasa A)[24]. W 1924 Polski Związek Piłki Nożnej odwołał MP, chcąc zapewnić dobre warunki reprezentacji Polski, przygotowującej się do występu na paryskiej olimpiadzie[25]. Do Lwowa przyjeżdżało wówczas wiele czołowych drużyn europejskich (m.in. z Jugosławii, Austrii, Czechosłowacji, Niemiec i Danii). W listopadzie w Krakowie doszło do nieoficjalnego meczu o mistrzostwo Polski. LKS pokonał wtedy Wisłę 3:2.
W sezonie 1925 Pogoń, tylko raz remisując, zdobyła trzeci z rzędu tytuł najlepszej drużyny w kraju i otrzymała na własność Puchar Ministerstwa Zdrowia[26]. Wkrótce klub opuścił trener Fischer, a także Emil Görlitz i Józef Słonecki, którzy wyjechali do Włoch i podpisali kontrakt z Ederą Triest. Byli pierwszymi polskimi zawodnikami, którzy przeszli na zawodowstwo[27]. W 1926, pomimo trudnej sytuacji finansowej, udało się Pogoni zdobyć czwarte z rzędu mistrzostwo. W decydującym meczu Pogoń pokonała Polonię Warszawa 2:0[28].
Lata 1927–1939
[edytuj | edytuj kod]W 1927 powołano Ligę, zrzeszającą największe polskie kluby. W pierwszym sezonie jej istnienia klub ze Lwowa uplasował się na czwartym miejscu w tabeli. Miał szansę na podium, jednak po zatargu z Ligą pozbawiono go możliwości rozegrania meczów czterech ostatnich kolejek i zweryfikowano je jako walkowery[29]. Na początku 1928 w klubie doszło do wielu zmian organizacyjnych. Zarówno klub, jak i drużynę piłkarską dopadł kryzys[30]. Na ławkę trenerską wrócił Fischer, lecz na krótko. Ligę ukończono na szóstej pozycji. 1929 był najgorszym w historii klubu[31]. Piłkarze musieli walczyć o utrzymanie się na poziomie ligowym. Kluczowy był październikowy derbowy mecz z Czarnymi. Zamykająca wówczas tabelę Pogoń wygrała 2:1, a w kolejnych czterech spotkaniach zdobyła sześć punktów, co sklasyfikowało ją na dziewiątym miejscu w lidze[32]. Rok później Pogoniarze zajęli siódme miejsce w stawce.
Przed startem rozgrywek w 1931 zespół odmłodzono i jednocześnie wzmocniono. Przy nierównej formie wystarczyło to do czwartej pozycji na finiszu rozgrywek. Osłabły za to kontakty międzynarodowe[33]. W sezonie 1932 Pogoń sięgnęła po wiceprymat w kraju, ustępując tylko punktem Cracovii. Stało się tak m.in. z powodu walkowera, jaki otrzymali krakowianie po grze w meczu Pasów z Czarnymi nieuprawnionego zawodnika[34]. Podobny, z perspektywy LKS, przebieg miały kolejne rozgrywki. Tym razem lwowiacy dali się o punkt wyprzedzić Ruchowi Hajduki Wielkie. Następna edycja MP nie była już dla Pogoni tak pomyślna – była ona bowiem ostatecznie szósta. Drużyna odbyła za to tournée po Francji i Belgii (wygrała m.in. z wicemistrzem Belgii, Daring Bruksela 2:1)[35]. W rozegranym 15 września 1934 towarzyskim meczu we Lwowie Pogoń zwyciężyła też 5:3 AC Milan[36]. W 1935 lwowiacy ponownie zdobyli srebrne medale, ponownie przegrywając o punkt z Ruchem.
Kolejny sezon nie był udany – Pogoń zajęła szóste miejsce w tabeli. Jeszcze gorzej było w 1937, kiedy to zespół znów bronił się przed spadkiem[37]. Skończyło się na ponownym szóstym miejscu. Rok później drużyna poprawiła się o jedną pozycję w tabeli. W dniach 28-29 maja 1939 odbył się turniej na 35-lecie klubu. Z tej okazji wydawano odznakę jubileuszową[38]. Wygrała go Cracovia przed Wisłą, Pogonią i Junakiem Drohobycz. Na 16 lipca 1939 zaplanowano mecz towarzyski Pogoni Lwów z algierską drużyną Union Sportive Musulmane Oranaise (USiMO) z Oranu[39]. W sezonie 1939 rozgrywek z powodu wybuchu II wojny światowej nie dokończono. 31 sierpnia 1939 Pogoń zajmowała trzecią pozycję w tabeli[40]. Ostatni mecz rozegrała w Warszawie z Polonią (1:2)[27]. Działalność klubu zawieszono.
Po 1945
[edytuj | edytuj kod]Polacy ze wschodnich ziem zabranych, przede wszystkim ze Lwowa, znaleźli się po wojnie wśród animatorów piłki nożnej na ziemiach zachodnich. W oparciu o byłych piłkarzy Pogoni (m.in. Michała Matyasa) odtworzono w Bytomiu – gdzie osiedliło się wielu lwowiaków – Polonię[41]. Klub przyjął niebiesko-czerwone barwy Pogoni Lwów. Na cześć lwowskiego klubu barwy takie przyjęły także Pogoń Szczecin, Piast Gliwice, Odra Wodzisław i Odra Opole[13], natomiast Pogoń Prudnik nawiązała do tradycji Pogoni Lwów swoją nazwą[10]. Wacław Kuchar i Matyas pełnili po wojnie funkcje selekcjonera reprezentacji.
Lata 2009–2020
[edytuj | edytuj kod]Inicjatywa zjednoczenia młodzieży polskiej we Lwowie wokół sportu powstała w 2007. Rozpoczęły się wtedy pierwsze treningi piłkarskie na hali sportowej lwowskiego Uniwersytetu Medycznego. W treningach brali udział studenci narodowości polskiej. We wrześniu 2008 otrzymali oni dotację na swoją działalność ze strony Fundacji „Semper Polonia". Z otrzymanych środków opłacono wynajem hali sportowej na zajęcia. Pod koniec 2008 członkowie klubu wystąpili z pomysłem rejestracji organizacji i przyjęcia nazwy LKS Pogoń Lwów[12]. W styczniu 2009 – dzięki staraniom młodych Polaków mieszkających i studiujących we Lwowie, wsparciu Konsulatu RP we Lwowie (z konsulem Grzegorzem Opalińskim) i Fundacji "Semper Fidelis", która przekazała dotację na działalność – Lwowski Klub Sportowy Pogoń został reaktywowany[13]. Drużyna Pogoni rozgrywała swoje mecze najpierw w szkolnych halach. W kwietniu zaczęto wynajmować boisko od ukraińskiego klubu Dynamo. Klub formalnie zarejestrowano w sierpniu. 10 października doszło do oficjalnej inauguracji: odprawiono mszę w katedrze lwowskiej, złożono kwiaty na Cmentarzu Orląt i rozegrano towarzyski mecz z Polonią Chmielnicki na boisku Szkolar na Pohulance przy Cmentarzu Łyczakowskim[42]. Pogoń wygrała 2:0 po bramkach Pawła Winiarskiego. Na mecz przybyły delegacje polskiego sejmu i senatu, zabrakło jednak przedstawicieli PZPN. Reaktywacja Pogoni Lwów została entuzjastycznie przyjęta przez kibiców w Polsce[13]. Klubowi pomagało istniejące już wcześniej Stowarzyszenie Sympatyków LKS Pogoń Lwów (SSPL).
W 2010 sponsorami klubu zostały firmy PZU Ukraina oraz Fabryka Farb i Lakierów Śnieżka. Już w lutym Pogoń miała okazję się zmierzyć z dawnymi mistrzami Polski (Garbarnią Kraków, Polonią Bytom i Szombierkami Bytom), biorąc udział w towarzyskim halowym Turnieju Zapomnianych Mistrzów w Bytomiu[43]. Wiosną Pogoń wystartowała w rozgrywkach ligi okręgowej obwodu lwowskiego. Wygrała je i uzyskała awans do Wyższej Ligi obwodowej (piąty szczebel)[44]. W 2011 współpracę z klubem rozpoczął PKP Cargo. Pierwsza drużyna regularnie rozgrywa mecze z polskimi drużynami na terenie RP, dotąd m.in. z Radomiakiem[45], Cracovią, Wartą Poznań, Siarką Tarnobrzeg, Koroną Kielce[46], Resovią[47], Stalą Mielec[48], Podlasiem Biała Podlaska[49], Polonią Leszno[50], Orlętami Radzyń Podlaski[51] i Polonią Słubice[52]. Ponadto klub nawiązał współpracę z Chrobrym Głogów[53], Polonią Przemyśl[54] i Strugiem Tyczyn[55]. Sezon 2011 Pogoń ukończyła na siódmym miejscu w tabeli Wyższej Ligi, lecz władze klubu postanowiły zgłosić drużynę do Premier Ligi lwowskiej (IV poziom)[56]. Debiutancki sezon zakończył się dla Pogoni siódmą pozycją w tabeli.
Od listopada 2012 klub wspiera spółka Trade Trans[57]. W 2013 powiatowy kompleks sportowy w Prudniku otrzymał imię „Tradycji Pogoni Lwów i Polonii Bytom”[58]. W rozgrywkach sezonu 2013 drużyna seniorów uplasowała się na dziewiątej pozycji w tabeli[59], rok później na dziesiątej[60]. Od 2013 roku Pogoń pozostaje drugim najwyżej notowanym lwowskim klubem po ukraińskich Karpatach. Kolejnym klubem partnerskim Pogoni została Barciczanka Barcice. Od stycznia 2015 sponsorem klubu jest Agencja Pracy OTTO[61]. Zespoły seniorskie i juniorskie regularnie uczestniczą w towarzyskich spotkaniach i turniejach na terenie Polski. Latem 2015 roku Pogoń rozegrała w Łodzi mecz towarzyski z ŁKS-em w ramach otwarcia nowego Stadionu Miejskiego[62]. Pogoń Lwów wzięła udział w turnieju w Prudniku z okazji 70-lecia Pogoni Prudnik, po którym podpisano umowę o współpracy między klubami[63]. Sezon 2015 pierwsza drużyna Pogoni zakończyła na dziewiątym, przedostatnim miejscu w IV lidze. Rok i dwa lata później uplasowała się ona na szóstej pozycji[64]. W rozgrywkach sezonu 2018 drużyna zajęła dziewiąte miejsce[65]. Z kolei w 2019 uplasowała się na najwyższym od momentu reaktywacji piątym miejscu[66], a zespół juniorów wywalczył trzecie z rzędu mistrzostwo obwodu lwowskiego[67]. Kolejny sezon, 2020 został z powodu pandemii COVID-19 rozegrany w skróconej formie dopiero w drugiej połowie roku. Drużyny Premier Ligi zostały podzielone na dwie sześciozespołowe grupy[68]; Pogoń w grupie A zajęła piąte miejsce.
Sukcesy
[edytuj | edytuj kod]- Mistrzostwa Polski:
- Mistrzostwa Galicji:
- 3 miejsce (1): 1913
- Klasa A (okręg lwowski):
- 1 miejsce (3): 1921, 1922, 1923
- Mistrzostwa Polski juniorów starszych:
- 2 miejsce (1): 1937
Poszczególne sezony
[edytuj | edytuj kod]Rozgrywki sprzed I wojny światowej:
- 1912: zdobycie miana drużyny pierwszej klasy
- 1913: 3. miejsce w mistrzostwach Galicji
- 1914: 3. miejsce w niedokończonych mistrzostwach Galicji
Rozgrywki od 1920:
Sezon | Rozgrywki ligowe | Uwagi | Przeciwnicy Pogoni w polskich rozgrywkach (pierwsze oficjalne mecze) | ||
---|---|---|---|---|---|
Liga | Miejsce | ||||
1920 | II | Klasa A (Lwowski OZPN) | 1 | Pierwsze wielkie derby Lwowa pomiędzy Pogonią a Czarnymi w polskich rozgrywkach. Rozgrywki niedokończone. |
Czarni Lwów |
1921 | MP | Mistrzostwa Polski | 4 | 1. miejsce we lwowskiej Klasie A. | Cracovia, ŁKS Łódź, Polonia Warszawa, Warta Poznań |
1922 | Mistrzostwa Polski | 1 | Wacław Kuchar królem strzelców. 1. miejsce we lwowskiej Klasie A. |
Lechia Lwów, Lublinianka, Polonia Przemyśl (lub wcześniej), Rewera Stanisławów, Ruch Chorzów | |
1923 | Mistrzostwa Polski | 1 | Mieczysław Batsch królem strzelców. 1. miejsce we lwowskiej Klasie A. |
Hasmonea Lwów, Lauda Wilno, Wisła Kraków | |
1924 | II | Klasa A (Lwowski OZPN) | 1/6 | W sezonie 1924 mistrzostw Polski nie przeprowadzono. Pogoń awansowała do Mistrzostw Polski 1925. |
|
1925 | MP | Mistrzostwa Polski | 1 | Pogoń Wilno | |
1926 | Mistrzostwa Polski | 1 | Józef Garbień i Wacław Kuchar królami strzelców. 1. miejsce we lwowskiej Klasie A. Po sezonie Pogoń współtworzyła Ligę. |
Sparta Lwów (lub wcześniej) | |
1927 | I | Liga | 4/14 | Najwyższe zwycięstwo w Ekstraklasie: 3 września 1927: Pogoń Lwów – Legia Warszawa 11:2 |
1. FC Katowice, Jutrzenka Kraków, Klub Turystów Łódź, Legia Warszawa, TKS Toruń, Warszawianka |
1928 | Liga | 6/15 | Śląsk Świętochłowice | ||
1929 | Liga | 9/13 | Garbarnia Kraków | ||
1930 | Liga | 7/12 | ŁTSG Łódź | ||
1931 | Liga | 4/12 | |||
1932 | Liga | 2/12 | WKS 22 pp Siedlce | ||
1933 | Liga | 2/12 | Ostatnie ligowe wielkie derby Lwowa z Czarnymi. 1. miejsce w grupie wschodniej; 2. miejsce w grupie mistrzowskiej. |
||
1934 | Liga | 6/12 | Podgórze Kraków | ||
1935 | Liga | 2/11 | Michał Matyas królem strzelców. | ||
1936 | Liga | 6/10 | Dąb Katowice | ||
1937 | Liga | 6/10 | AKS Chorzów | ||
1938 | Liga | 5/10 | Śmigły Wilno | ||
1939 | Liga | 3/10 | Rozgrywki przerwane przez wybuch II wojny światowej. | Union-Touring Łódź | |
2010 | VII | II liga (obwód lwowski, gr. B, podgr. Lwów) | 1/4 | Awans do Wyższej Ligi z pominięciem I ligi. | |
2011 | V | Wyższa Liga (obwód lwowski) | 7/10 | Po sezonie klub zgłoszono do Premier Ligi. | |
2012 | IV | Premier Liga (obwód lwowski) | 7/10 | ||
2013 | Premier Liga (obwód lwowski) | 9/12 | |||
2014 | Premier Liga (obwód lwowski) | 10/12 | |||
2015 | Premier Liga (obwód lwowski) | 9/10 | |||
2016 | Premier Liga (obwód lwowski) | 6/12 | |||
2017 | Premier Liga (obwód lwowski) | 6/14 | |||
2018 | Premier Liga (obwód lwowski) | 9/13 | |||
2019 | Premier Liga (obwód lwowski) | 5/14 | |||
2020 | Premier Liga (obwód lwowski) | 9/12 | 5. miejsce w grupie A, rozgrywki toczono w dwóch grupach po sześć drużyn. | ||
2021 | Premier Liga (obwód lwowski) | 9/13 |
Pogoń w rozgrywkach
[edytuj | edytuj kod]Liga polska
[edytuj | edytuj kod]Działacze Pogoni byli jednymi z głównych inicjatorów utworzenia jednolitych, ogólnokrajowych rozgrywek ligowych w Polsce. Do porozumienia pomiędzy klubami doszło na przełomie 1926 i 1927. Klub rozegrał w najwyższej klasie rozgrywkowej 13 sezonów (1927–1939). Koniec tej serii nastąpił w 1939 po agresji Niemiec na Polskę. Po 1945 wskutek zmiany granic klub nie istniał, a po reaktywacji w 2009, pomimo chęci zarządu, PZPN nie wyraził zgody na uczestnictwo w polskich rozgrywkach[69].
W swej dotychczasowej ekstraklasowej historii Pogoń trzykrotnie była druga w tabeli końcowej.
Bilans Pogoni w ekstraklasie | |||||
Mecze (sezony) | Zwycięstwa | Remisy | Porażki | Bramki strzelone | Bramki stracone |
---|---|---|---|---|---|
273 (13) | 130 | 44 | 99 | 537 | 439 |
Rywalizacja lokalna
[edytuj | edytuj kod]Wielkie derby Lwowa
[edytuj | edytuj kod]Wielkie derby Lwowa Pogoni z Czarnymi przed wybuchem II wojny światowej należały do najważniejszych w Polsce.
Pierwszy mecz pomiędzy Pogonią i Czarnymi datuje się na 1907[70] 10 kwietnia 1927 na stadionie Czarnych rozegrano natomiast premierowe ligowe derby, które zakończyły się sukcesem gospodarzy (3:1).
Mecze ligowe | |||||
Mecze | Zwycięstwa Pogoni | Remisy | Zwycięstwa Czarnych | Bramki dla Pogoni | Bramki dla Czarnych |
---|---|---|---|---|---|
14 | 8 | 4 | 2 | 21 | 10 |
Inni lokalni rywale
[edytuj | edytuj kod]Oprócz Czarnych, Pogoń rozgrywała również mecze ligowe z innymi lwowskimi zespołami: Hasmoneą i Lechią.
Mecze ligowe | |||||
Mecze | Zwycięstwa Pogoni | Remisy | Zwycięstwa Lechii | Bramki dla Pogoni | Bramki dla Lechii |
---|---|---|---|---|---|
2 | 2 | 0 | 0 | 8 | 1 |
Mecze ligowe | |||||
Mecze | Zwycięstwa Pogoni | Remisy | Zwycięstwa Hasmonei | Bramki dla Pogoni | Bramki dla Hasmonei |
---|---|---|---|---|---|
4 | 2 | 1 | 1 | 8 | 4 |
Barwy i herb
[edytuj | edytuj kod]W 1907 roku dwaj młodzi członkowie Pogoni, dobrze zorientowani w futbolu europejskim, Karol Szajdej i Stanisław Polakiewicz dowiedzieli się z zagranicznego pisma o niebiesko-czerwonych kolorach czołowego wówczas angielskiego klubu Everton F.C. z Liverpoolu. Chcąc wzorować się na najlepszych Pogoń przyjęła właśnie takie barwy, dodając jednocześnie barwę białą[71].
Herbem klubu jest Pogoń na tarczy w niebiesko-czerwone pasy z napisem LKS "POGOŃ" LWÓW.
Stroje
[edytuj | edytuj kod]Stroje Pogoni od początku jej istnienia opierały się na trzech tradycyjnych kolorach – białym, czerwonym i niebieskim. W 1906 roku koszule były w połowie białe, a w połowie czerwone. Całość dopełniały niebieskie spodenki. Następnie pojawiły się białe koszule w pionowe niebieskie pasy. Później Pogończycy występowali zarówno w kompletach niemal w całości białych, jak i takich, gdzie przeważały niebieski, bądź czerwony. W 1924 roku po raz pierwszy wprowadzono koszulki w najbardziej kojarzone z Pogonią niebiesko-czerwone pasy. Po kilkuletniej przerwy pasiaste koszule pojawiły się ponownie w 1936 roku. Przed wojną korzystano jeszcze ze strojów niebiesko-czerwonych, a także czerwono-białych.
Po reaktywacji w 2009 stroje Pogoni stanowią tradycyjne pasiaste koszulki, niebieskie spodenki oraz getry – czerwone lub niebieskie. Od 2010 komplety szyła duńska firma Hummel International. Od 2012 pierwszej drużynie stroje dostarcza polska firma Colo, a juniorom hiszpańska Joma.
1911–1920
|
|||||||
1928
|
|||||||
Park sportowy im. Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza
[edytuj | edytuj kod]1 maja 1913 uroczyście otwarto nowe boisko obok Parku Kilińskiego[72], przy ul. Kilińskiego 43. Trybuny mogły pomieścić 10 000 widzów. W meczu otwarcia Pogoń zwyciężyła Cracovię 3:1. Był to jednocześnie debiut Wacława Kuchara[73]. Obiekt zwyczajowo nazywano Stadionem za Rogatką Stryjską. 30 października 1938 nadano mu imię Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza (Park sportowy imienia Marszałka Polski Edwarda Śmigłego-Rydza). Obecnie w miejscu, gdzie stał stadion, mieszczą się koszary wojskowe[27].
Po reaktywacji klub wynajmuje boiska do treningów i gry od klubów ukraińskich[74].
Zielona trybuna
[edytuj | edytuj kod]Najbardziej charakterystycznym miejscem stadionu były rosnące wokół boiska Pogoni kasztanowce, na które podczas meczów wspinali się batiarzy i za darmo z konarów obserwowali wydarzenia na boisku[27]. Każdy z kibiców miał swoją osobistą gałąź, a gałęzie te przechodziły z ojca na syna lub w innym wypadku zostawały w rodzinie[27][69]. Z kasztanowców w czasie spotkań dobywały się charakterystyczne gwizdy, będące zarówno oznaką satysfakcji z gry, jak i niezadowolenia (widzowie nie mogli bić braw, ponieważ musieli trzymać się drzewa[27]).
Piłkarze
[edytuj | edytuj kod]Obecny skład
[edytuj | edytuj kod]- Stan na 4 grudnia 2020[75]
Dotychczasowi prezesi
[edytuj | edytuj kod]Funkcję prezesa lwowskiej Pogoni pełniło dotąd 14 osób. Większość z nich była profesorami lub żołnierzami w stopniu wyższego oficera.
Od 2009 prezesem Pogoni jest Marek Horbań[76].
Lp. | Imię i nazwisko | Okres urzędowania | |
---|---|---|---|
1. | dr Eugeniusz Piasecki | 1907 | 1909 |
2. | dr Jan Lubicz-Woytkowski | 1910 | 1910 |
3. | dr Stanisław Miziewicz | 1910 | 1914 |
4. | / Rudolf Wacek | 1914 | 1921 |
5. | Ludwik Koziebrodzki | 1921 | 1923 |
6. | Tadeusz Kuchar | 1924 | 1924 |
7. | Michał Parylak | 1925 | 1925 |
8. | dr Włodzimierz Dzieduszycki | 1926 | 1932 |
9. | ppłk. Ludwik Lepiarz | 1933 | 1934 |
10. | dr Romuald Klimów | 1935 | 1935 |
11. | Kazimierz Protassewicz | 1936 | 1936 |
12. | ppłk. Eugeniusz Ślepecki | 1937 | 1938 |
13. | dr Jerzy Kozicki | 15.10.1938 | 01.09.1939 |
14. | Marek Horbań | 2009 | nadal |
Dotychczasowi trenerzy
[edytuj | edytuj kod]We lwowskim zespole funkcję trenera sprawowało 16 osób. Dwukrotnie robili to Austriak Karl Fischer, Karol Hanke i Ludwik Szabakiewicz. Najdłużej trenował Pogoń Fischer – ponad cztery lata. Przed II wojną światową sekcja piłkarska najczęściej miała jedynie kierownika, a trenerzy zatrudniani byli sporadycznie. Często funkcję tę spełniał jeden z zawodników, wyznaczany przez kierownictwo sekcji.
Od 2015 pierwszym szkoleniowcem jest Ukrainiec Witalij Łobasiuk[77].
|
Kibice
[edytuj | edytuj kod]Przed II wojną światową Pogoni kibicowali, lub sympatyzowali z nią wykładowcy i studenci Uniwersytetu im. Jana Kazimierza oraz Politechniki Lwowskiej, miejska palestra, oficerowie, artyści, dziennikarze i arystokracja[78].
Współcześnie fani klubu skupiają się wokół Stowarzyszenia Sympatyków Pogoni Lwów[79]. Stowarzyszenie zajmuje się zbieraniem pieniędzy na rzecz kresowych cmentarzy, kombatantów, polskich dzieci na Ukrainie i samego klubu[80]. Kibice Pogoni podejmują też współpracę z fanami innych drużyn, m.in. Legii Warszawa[81] i Śląska Wrocław[82].
W 2012 we współpracy z kibicami leszczyńskiej Unii zostały zaprojektowane fanowskie szaliki Pogoni[83][84].
Hymn
[edytuj | edytuj kod]Hymnem lwowskiego klubu jest pieśń marszowa „Marsz Pogoni”, rozpisana na chór męski. Autorem słów i muzyki był Henryk Zbierzchowski.
Marsz Pogoni
|
Statystyki
[edytuj | edytuj kod]Przed 1939 drużyna Pogoni rozegrała 167 spotkań międzynarodowych rywalizując w nich z zespołami z 12 państw (bilans: 60 wygranych, 23 remisy, 84 porażki)[86].
Rekordy klubowe
[edytuj | edytuj kod]- Liczba sezonów w najwyższej klasie rozgrywkowej: 13 (1927–1939)
- Pierwsze zwycięstwo w ekstraklasie: 3 kwietnia 1927 Pogoń Lwów – Hasmonea Lwów 7:1 (3:0)
- Najwyższe zwycięstwo w ekstraklasie: 3 września 1927 Pogoń Lwów – Legia Warszawa 11:2 (6:1)
- Najwyższe zwycięstwo w mistrzostwach Polski: 1922 Pogoń Lwów – Ruch Hajduki Wielkie 12:0 i 1926 Pogoń Lwów – Lublinianka 12:0
- Najwyższa porażka w ekstraklasie: 15 kwietnia 1928 Legia Warszawa – Pogoń Lwów 7:0 i 26 kwietnia 1931 Warta Poznań – Pogoń Lwów 7:0
- Najwięcej meczów w historii: Wacław Kuchar – 1052
- Najwięcej goli w historii: Wacław Kuchar – 1065
Rekordy indywidualne
[edytuj | edytuj kod]Najwięcej meczów | |||||
---|---|---|---|---|---|
Lp. | Zawodnik | Lata gry | Finały MP | Liga | Razem |
1. | Spirydion Albański | 1928–1939 | – | 234 | 234 |
2. | Stanisław Deutschman | 1925–1937 | 13 | 190 | 203 |
3. | Wacław Kuchar | 1921–1934 | 39 | 161 | 200 |
4. | Alfred Zimmer | 1927–1939 | – | 187 | 187 |
5. | Leon Hanin | 1930–1939 | – | 158 | 158 |
6. | Michał Matyas | 1929–1939 | – | 156 | 156 |
7. | Wacław Jeżewski | 1930–1939 | – | 153 | 153 |
8. | Edmund Niechcioł-Majowski | 1931–1939 | – | 142 | 142 |
9. | Bronisław Fichtel | 1923–1931 | 23 | 103 | 126 |
10. | Ludwik Szabakiewicz | 1923–1933 | 25 | 92 | 117 |
11. | Karol Hanke | 1925–1931 | 14 | 96 | 110 |
12. | Józef Nahaczewski | 1929–1936 | – | 109 | 109 |
13. | Jan Wasiewicz | 1933–1939 | – | 102 | 102 |
14. | Mieczysław Batsch | 1921–1929 | 41 | 50 | 91 |
15. | Mieczysław Matyas | 1929–1939 | – | 90 | 90 |
16. | Albert Mauer | 1925–1930 | 4 | 83 | 87 |
17. | Józef Garbień | 1921–1928 | 39 | 47 | 86 |
18. | Władysław Olearczyk | 1921–1928 | 36 | 36 | 72 |
18. | Józef Słonecki | 1921–1929 | 31 | 41 | 72 |
20. | Antoni Komendo-Borowski | 1933–1939 | – | 69 | 69 |
Najwięcej goli | |||||
---|---|---|---|---|---|
Lp. | Zawodnik | Lata gry | Finały MP | Liga | Razem |
1. | Wacław Kuchar | 1921–1934 | 54 | 50 | 104 |
2. | Michał Matyas | 1929–1939 | – | 99 | 99 |
3. | Mieczysław Batsch | 1921–1929 | 50 | 27 | 77 |
4. | Józef Garbień | 1921–1928 | 32 | 29 | 61 |
5. | Edmund Niechcioł-Majowski | 1931–1939 | – | 53 | 53 |
6. | Alfred Zimmer | 1927–1939 | – | 39 | 39 |
7. | Józef Nahaczewski | 1929–1936 | – | 33 | 33 |
8. | Włodzimierz Maurer | 1928–1930 | – | 26 | 26 |
8. | Mieczysław Matyas | 1929–1939 | – | 26 | 26 |
10. | Karol Hanke | 1925–1931 | 2 | 20 | 22 |
10. | Karol Kossok | 1931 | – | 22 | 22 |
Królowie strzelców MP | ||
---|---|---|
Sezon | Zawodnik | Bramki |
1922 | Wacław Kuchar | 21 |
1923 | Mieczysław Batsch | 17 |
1926 | Józef Garbień | 11 |
Wacław Kuchar | ||
1935 | Michał Matyas | 22 |
Najwięcej występów w reprezentacji | ||
---|---|---|
Lp. | Zawodnik | Bramki |
1. | Wacław Kuchar | 23 |
2. | Spirydion Albański | 18 |
Michał Matyas | 18 | |
4. | Mieczysław Batsch | 12 |
5. | Jan Wasiewicz | 11 |
Najwięcej goli w reprezentacji | ||
---|---|---|
Lp. | Zawodnik | Bramki |
1. | Mieczysław Batsch | 8 |
2. | Michał Matyas | 7 |
3. | Wacław Kuchar | 5 |
4. | Karol Kossok | 3 |
5. | Józef Garbień | 2 |
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Piłka nożna w Polsce
- Lechia Lwów
- Czarni Lwów
- Hasmonea Lwów
- Sparta Lwów
- Tabela wszech czasów I ligi polskiej w piłce nożnej
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona LKS "Pogoń" Lwów (pol.)
- Stowarzyszenie Sympatyków Pogoni Lwów. pogonlwow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-06)]. (pol.)
- Nieoficjalna strona Pogoni Lwów w języku ukraińskim
- Pogoń Lwów w Serwisie 90minut.pl (pol.)
- Historia lwowskiej piłki nożnej (pol.)
- Informacja o klubie na stronie Kopanyi-Myach.info (ang. • ros. • ukr.)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Juliusz Szygowski: Tak się zaczynało. Chicago: 1972.
- ↑ a b pogonlwow.pl: LKS Pogoń. [dostęp 2013-08-16]. (pol.).
- ↑ a b c Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 6.
- ↑ pogon.lwow.net: Biuro. [dostęp 2016-09-08]. (pol.).
- ↑ 90minut.pl: Tabela wszech czasów Ekstraklasy (1927–2013). [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ pogon.lwow.net: Sekcja kolarska. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ tylkopilka.pl: Rekordy ekstraklasy, a więc coś do poczytania w oczekiwaniu na ligę.. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 5.
- ↑ Bogusław Kubisz. Daleki wykop. „POLITYKA - Pomocnik historyczny”. Z Kresów na Kresy. ISSN 2391-7717.
- ↑ a b Marek Wesołowski , Historia Pogoni Lwów i Polonii Bytom [online], pogonprudnik.futbolowo.pl, 4 maja 2013 [dostęp 2022-07-15] .
- ↑ a b Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 14.
- ↑ a b c pogon.lwow.net: Historia klubu. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ a b c d Krzysztof Kawęcki: Pogoń Lwów żyje!. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ a b Jacek Bryl. Kolebka – zapomniana?. „Biuletyn”. Nr 41, s. 27-30, Czerwiec 1981. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 46.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 38.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 7.
- ↑ Janusz Kukulski: Pierwsze mecze, pierwsze bramki.... Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1988.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 61.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 79.
- ↑ tj. spoza Galicji
- ↑ Andrzej Gowarzewski: Liga polska. Katowice: Wydawnictwo GiA, 2000. ISBN 83-88232-02-9.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 150.
- ↑ List ze Lwowa. „Stadjon”. Nr 13 (17), s. 5, 25 lipca 1923.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 154.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 164.
- ↑ a b c d e f Łukasz Olkowicz: Swój klub, swoje szczęście. [dostęp 2013-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-04)]. (pol.).
- ↑ Lwowska „Pogoń” mistrzem Polski na r. 1926. „Od A do Z”. 3, s. 27, 15-31 grudnia 1926.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 180.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 196.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 207.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 209.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 226.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 238.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 259.
- ↑ Bogdan Lupa: Dwa pożegnania. kuriergalicyjski.com, 2016-01-03. [dostęp 2020-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-18)]. (pol.).
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 293.
- ↑ Dyplom. „Biuletyn”. Nr 43, s. 54, Czerwiec 1982. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Murzyni grają z Pogonią!. „Miesięczny Biuletyn Sportowy”, s. 1, Nr 8 z 2 lipca 1939.
- ↑ mogiel.net: Poland. Ekstraklasa. History.. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ 1920–2005. 85 lat Polonii Bytom. Bytom: Towarzystwo Sportowe Polonia Bytom, 2005.
- ↑ resoviacy.pl: Reaktywacja lwowskiej Pogoni. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ Garbarnia Kraków wygrała Turniej Zapomnianych Mistrzów [online], www.90minut.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Pogoń wygrywa Ligę Lwowa. pogon.lwow.net, 2010-10-09. [dostęp 2011-07-09]. (pol.).
- ↑ Mecz towarzyski z okazji 100-lecia Radomiaka. pogon.lwow.net. [dostęp 2013-07-09]. (pol.).
- ↑ Korona Kielce 3-3 Pogoń Lwów (2) [online], www.90minut.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ resoviacy.pl - serwis informacyjny Resovia Rzeszów [online], www.resoviacy.pl [dostęp 2019-03-07] .
- ↑ Stal Mielec 1-0 Pogoń Lwów (2) [online], www.90minut.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Po raz pierwszy w Białej Podlaskiej zagrała Pogoń Lwów [online], www.kochampodlasie.pl [dostęp 2017-11-15] .
- ↑ Polonia 1912 Leszno [online], www.polonia1912.pl [dostęp 2018-08-31] .
- ↑ Lubsport.Pl [online], www.lubsport.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Słubice24.pl - Piłka nożna w Słubicach ma już 70 lat (foto) [online], www.slubice24.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Chrobry Głogów awansował!!!. pogon.lwow.net, 2011-06-05. [dostęp 2011-07-09]. (pol.).
- ↑ Umowa o współpracy. pogon.lwow.net, 2010-04-09. [dostęp 2011-07-09]. (pol.).
- ↑ MKS Strug Tyczyn partnerem Pogoni. pogon.lwow.net, 2011-05-16. [dostęp 2011-07-09]. (pol.).
- ↑ LKS „Pogoń” Lwów dwa lata po reaktywacji - wywiad z Markiem Horbaniem, prezesem klubu. pogon.lwow.net, 2010-10-09. [dostęp 2013-07-09]. (pol.).
- ↑ Pogoń Lwów ma nowego sponsora. pogon.lwow.net, 2012-11-29. [dostęp 2013-07-09]. (pol.).
- ↑ Jan Poniatyszyn , Orlik im. Tradycji „Pogoni” Lwów i „Polonii” Bytom [online], Radio Opole, 18 czerwca 2013 [dostęp 2024-01-19] (pol.).
- ↑ Zakończenie sezonu remisem z Szachtarem. pogon.lwow.net, 2013-12-10. [dostęp 2014-01-17]. (pol.).
- ↑ ПРЕМ'ЄР-ЛІГА. dufll.org.ua, 2014-11-30. [dostęp 2014-11-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)]. (ukr.).
- ↑ Nowy sponsor Pogoni Lwów. pogon.lwow.net, 2014-12-12. [dostęp 2015-01-06]. (pol.).
- ↑ Mecz ŁKS Łódź - Pogoń Lwów 2:1 [RELACJA LIVE, ZDJĘCIA] - Dzienniklodzki.pl [online], www.dzienniklodzki.pl [dostęp 2017-11-15] (pol.).
- ↑ Mieczysław Matczak , Lwowianie z głównym trofeum, „Tygodnik Prudnicki”, 26 (1278), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 czerwca 2015, s. 34, ISSN 1231-904X .
- ↑ СЕЗОН 2016/. ПРЕМ`ЄР ЛІГА ЛЬВІВСЬКОЇ ОБЛАСТІ. pogon.lviv.ua. [dostęp 2016-11-26]. (ukr.).
- ↑ ПРЕМ'ЄР-ЛІГА ЛЬВІВЩИНИ. ffl.org.ua. [dostęp 2018-11-23]. (ukr.).
- ↑ Eugeniusz Sało: Piłkarski prezent w roku jubileuszowym. pogon.lwow.net, 2019-11-05. [dostęp 2019-12-02]. (pol.).
- ↑ Eugeniusz Sało: Juniorzy Pogoni Lwów po raz trzeci mistrzami Premier Ligi Obwodu Lwowskiego. pogon.lwow.net, 2019-11-05. [dostęp 2019-12-02]. (pol.).
- ↑ Start ligi już 9 sierpnia !. pogon.lwow.net, 2020-08-04. [dostęp 2020-12-04]. (pol.).
- ↑ a b Krzysztof Marcinkiewicz: Pamiętajmy o Pogoni Lwów. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ futbolnet.net: Derbowy piątek (25). Czarni Lwów – Pogoń Lwów. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ Tomasz Wołek: Futbol-historie prawdziwe. Ożarów Mazowiecki: Firma Księgarska Olesiejuk, 2012.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 54.
- ↑ Księga Pamiątkowa 1939 ↓, s. 55.
- ↑ pogon.lwow.net: Pogoń Lwów zmienia stadion. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ pogon.lwow.net: Seniorzy. [dostęp 2020-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-08)]. (pol.).
- ↑ pogon.lwow.net: Zarząd Klubu. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ Polskie Radio: Pogoń Lwów - klub, który przekracza granice. [dostęp 2016-09-07]. (pol.).
- ↑ Stefan Szczepłek: Polska! Biało-czerwoni!. Warszawa: Polityka Spółdzielnia Pracy, 2012.
- ↑ pogonlwow.pl: O SSPL. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ pogonlwow.pl: Wolontariat. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ legionisci.com: Pomoc dla Pogoni Lwów - rozliczenie zbiórki. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ wks.pl: Kibice Śląska pomogą Pogoni Lwów. [dostęp 2013-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-07)]. (pol.).
- ↑ elka.fm: SSKUL dla Pogoni Lwów. [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ 1938.pl: Szalik "Wilno-Lwów". [dostęp 2013-08-12]. (pol.).
- ↑ Istnieje także inna wersja tego wersu (Czarną farbę lubi murzyn), nawiązująca do zespołu Czarnych Lwów.
- ↑ Paweł Hęciak. Pogoń – drużyna mojej młodości. „Biuletyn”. Nr 30, s. 10, Czerwiec 1976. Koło Lwowian w Londynie.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rudolf Wacek, Tadeusz Dręgiewicz, Marian Kobiak, Stanisław Polakiewicz: Księga Pamiątkowa Lwowskiego Klubu Sportowego »POGOŃ«. Lwów: LKS Pogoń, 1939, s. 548.
- Andrzej Gowarzewski: Mistrzostwa Polski. Ludzie (1918-1939). 100 lat prawdziwej historii (1), Wydawnictwo GiA, Katowice 2017